Türkiye, yabancı ve yerli yatırımcıların eşit haklara sahip olduğu yatırım dostu bir ortam sunmaktadır.

Türk Ticaret Kanunu (TTK), modern kurumsal yönetişimi destekler, AB mevzuatıyla uyumludur ve şeffaflığı güvence altına almaktadır.

Türkiye’de Şirket Türleri

Kurumsal Şekiller:

• Anonim Şirket (A.Ş.): Hissedar yapısında esneklik ve sınırlı sorumluluk arayan büyük ölçekli işletmeler için idealdir.
• Limited Şirket (Ltd. Şti.): KOBİ’ler için popüler olup, sınırlı sorumluluk ve daha basit bir yapıya sahiptir.

Kurumsal Olmayan Şekiller:

• Kollektif Şirket
• Komandit Şirket
• Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket

Çeşitli yasal türler bulunmasına rağmen, en çok tercih edilenler A.Ş. ve Ltd. Şti.’dir.

Şirket Nasıl Kurulur?

Şirket tescili için yapılması gerekenler:

1. Ana sözleşmenin MERSİS (online sistem) üzerinden sunulması.
2. Gerekli belgelerin noter onayı.
3. Potansiyel vergi kimlik numarası alınması.
4. Sermaye payının Rekabet Kurumu’na yatırılması.
5. Sermayenin %25’inin banka hesabına yatırılması.
6. Ticaret Sicil Müdürlüğü’ne başvuru yapılması.
7. Yasal defterlerin tasdik edilmesi.
8. Tescil sonrası vergi dairesine bildirim.
9. İmza sirkülerinin alınması.
10. E-TUYS gibi bazı belgelerin dijital sistemlere aktarılması.

Ortak Girişimler (Joint Venture)

Türkiye’de ortak girişimler genellikle ticaret şirketi şeklinde yapılandırılır. Esnek hisse yapısı ve sınırlı sorumluluk nedeniyle genellikle anonim şirketler tercih edilir. Ortak girişimler ayrı bir kanunla düzenlenmemiştir, genel şirket hükümlerine tabidir. Ortakların rollerini ve sorumluluklarını tanımlamak için genellikle ortaklık sözleşmeleri kullanılır.

Pay sahipleri veya yöneticiler için, medya ve havacılık gibi düzenlenmiş sektörler dışında uyruk kısıtlaması yoktur.

Şube

Bir şube, ana şirketin uzantısıdır ve ayrı bir tüzel kişiliği yoktur. Ana şirketin iştigal konusu neyse, şube de yalnızca o faaliyet alanında çalışabilir ve ana şirketin varlığı sürdükçe geçerlidir. Yasal olarak sermaye zorunlu değildir, fakat çalışma bütçesi bulundurmak tavsiye edilir.

Önemli Notlar:

• Ortakları yoktur.
• Ana şirketin faaliyet alanı dışına çıkamaz.
• Kâr transfer edilebilir, fakat %15 stopaj vergisine tabidir (çifte vergilendirme anlaşmalarına göre değişebilir).

Gerekli Belgeler:

• Dilekçe ve yönetim kurulu kararı
• Ana sözleşme (noter onaylı)
• Faaliyet belgesi
• Yerel temsilci için vekâletname
• İmza beyannameleri ve noter onaylı kimlik/pasaport
• Oda sicil ve taahhüt formları

Yabancı belgeler apostil veya konsolosluk onaylı olmalı ve resmî Türkçe tercümesi yapılmalıdır.

İrtibat Bürosu

Yabancı şirketler Türkiye’de yalnızca ticari olmayan faaliyetler (pazar araştırması, temsilcilik gibi) yürütmek üzere irtibat bürosu açabilir. Bunun için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan izin alınması gerekir. Lisans ilk etapta en fazla 3 yıl için verilir, faaliyetlere göre uzatılabilir.

Koşullar:

• Ticari faaliyet yapamaz.
• Lisans faaliyet bazlıdır ve süreyle sınırlıdır.

Gerekli Belgeler:

• Başvuru dilekçesi ve ticari olmayan faaliyet beyanı
• Faaliyet belgesi (apostil veya konsolosluk onaylı)
• Mali tablolar veya eşdeğer belgeler
• Ofis temsilcisi yetkilendirmesi
• Onaydan sonraki 1 ay içinde vergi kaydı ve kira kontratı

İrtibat büroları, temsilci veya adres değişikliklerini 1 ay içinde bildirmelidir. Kapatma dışında fon transferi yapılamaz. Düzenlenmiş sektörlerde ilgili otoritelerden ek izinler gerekebilir.

Türkiye, OECD ülkeleri arasında kurumlar vergisi açısından rekabetçi bir sisteme sahiptir. Vergi mevzuatı küresel standartlarla uyumlu olarak üç ana kategori altında düzenlenmiştir:

Gelir Vergileri

• Gelir Vergisi (Gerçek Kişiler)

Bireyler; ücret, ticari kazanç, kira, yatırım getirileri ve serbest meslek faaliyetleri gibi çeşitli kaynaklardan elde ettikleri yıllık gelir üzerinden vergilendirilir. Türkiye’de artan oranlı gelir vergisi sistemi uygulanmaktadır (%15’ten %40’a kadar).

• Asgari ücret gelir vergisi ve damga vergisinden muaftır.

Kurumlar Vergisi

Sermaye şirketleri, kooperatifler ve kamu işletmeleri kazançları üzerinden vergi öderler.

• Genel oran %25’tir.
• Bankalar ve sigorta şirketleri gibi finansal kurumlarda oran %30 olarak uygulanmaktadır.
• İhracata konu kazançlar için kurumlar vergisi oranı, şartları sağlanması durumunda %20 olabilir (genel orana göre 5 puan indirimli).

Harcama Üzerinden Alınan Vergiler

• KDV (Katma Değer Vergisi): Çoğu mal ve hizmet KDV’ye tabidir. Oranlar: %1, %10 veya %20.
• ÖTV (Özel Tüketim Vergisi): Belirli ürün gruplarında (akaryakıt, taşıtlar, tütün, alkol ve lüks tüketim malları gibi) uygulanır.
• BSMV (Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi): Finansal işlemler (banka ve sigorta faaliyetleri) KDV’den muaftır. KDV yerine, bu işlemlerden Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) alınır.
  Tüketici kredilerinde oran %15’tir.
  Genel olarak bankacılık/sigorta işlemlerinde %5 oranı geçerlidir.
  Döviz satışlarında oran %0,2 olarak düzenlenmiştir.
• Damga Vergisi: Sözleşmeler, bordrolar, kefaletler gibi belgeler üzerinden %0,189 – %0,948 arasında değişen oranlarda ya da sabit tutarla vergi alınmaktadır.

Servet Vergileri

Emlak Vergisi: Taşınmazlar üzerinden %0,1 – %0,6 arasında oran uygulanabilir (bağlı bulunduğu belediye veya büyükşehir oranlarına göre değişir).
Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV): Motor hacmi ve araç yaşı gibi kriterlere göre yıllık sabit tutarlar uygulanır.
Veraset ve İntikal Vergisi: Emlak, miras, hediye ve intikal yoluyla geçen varlıklar için %1 ile %30 arasında değişen oranlarla vergilendirme yapılır.

Vize Genel Bilgiler

Türkiye’ye Seyahat Öncesi

Türkiye’ye gelmek isteyen yabancıların, seyahat amacına göre uygulanacak vize rejimini önceden incelemeleri önemlidir. Turizm ve iş ziyaretleri ile çalışma veya eğitim amaçlı gelişlerde farklı prosedürler uygulanmaktadır. Ayrıca, Türkiye’nin vize politikası karşılıklılık esasına göre ülkelere göre değişiklik göstermektedir.

Bazı ülke vatandaşları turistik amaçlı seyahatlerinde vizeden muaf tutulurken, bazıları için elektronik vize (e-Vize) uygulaması bulunmaktadır. Ancak, çalışma ve eğitim vizelerinde elektronik başvuru yapılabilse de dış temsilciliklere şahsen müracaat zorunludur.

Her ülkeye ilişkin güncel vize rejimi bilgisine www.mfa.gov.tr adresinden ulaşılabilir.

Vize Türleri

• Turizm vizesi: Tatil, iş görüşmeleri, toplantı, seminer, fuar, sportif veya kültürel etkinlikler için.
• Transit vize: Türkiye üzerinden kara veya deniz yoluyla başka ülkeye geçiş için.
• Havalimanı transit vizesi: Türkiye’ye giriş yapmadan sadece havaalanından geçiş için.
• Eğitim vizesi: Öğrenim, staj, kurs veya değişim programlarına katılım için.
• Çalışma vizesi: Çalışma izni alarak Türkiye’de çalışacak kişiler için.
• Resmi görev vizesi: Diplomatik görevliler veya resmi kurye için.
• Diğer vizeler: Araştırma, film-belgesel çekimi, tedavi, aile birleşimi, taşımacılık vb. özel amaçlar için.

Pasaport Geçerlilik Süresi

Türkiye’ye girişlerde, vize veya ikamet izni süresine en az 60 gün ek geçerliliği olan pasaport ibraz edilmesi zorunludur.

• Örn. 90 günlük vize → pasaport en az 150 gün geçerli olmalıdır.
• Örn. 30 günlük vize → pasaport en az 90 gün geçerli olmalıdır.

Bazı Avrupa Konseyi ülkeleri vatandaşları kimlik kartıyla giriş yapabilir veya belirli süreyi aşmamak kaydıyla süresi dolmuş pasaportları geçerli kabul edilir.

Genel Esaslar

• Vize muafiyeti olmayanların e-Vize (evisa.gov.tr) veya dış temsilciliklere başvurması gerekir.
• Seyahatten en az 1 ay önce başvuru yapılması önerilir.
• Vize, ülkeye giriş için kesin hak sağlamaz.
• Vize harcı iade edilmez.
• Sağlık sigortası zorunludur.
• 90/180 kuralı: 180 gün içinde en fazla 90 gün kalınabilir.
• Çift pasaportla süre ayrı ayrı kullanılamaz.
• 90 günü aşan kalışlarda İl Göç İdaresi’nden ikamet izni alınmalıdır.
• Bir yıl içinde 120 günden fazla yurtdışında kalan yabancıların ikamet izinleri iptal edilir.
• 18 yaş altı başvurularda ebeveyn onayı şarttır.

Özel Durumlar

• Öğrenciler: Türkiye’de üniversite veya yükseköğretim kurumuna kayıtlı yabancılar, giriş sonrası Göç İdaresi’ne ikamet başvurusu yapabilir.
• Deniz yoluyla gelen turistler: Liman şehirlerinde 72 saate kadar vizesiz kalış mümkündür.
• Çalışma vizeleri: Başvurular dış temsilciliklere yapılır, izin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilir. Onaylanan izin ikamet izni yerine geçer.
• Çalışma izni muafiyetleri (55. madde): Montaj-bakım, kısa süreli sporcu, sanatçı, stajyer vb. faaliyetlerde izin aranmaz.
• Basın mensupları: Kısa süreli gelenler turistik vize ile giriş yapabilir; geçici basın kartı düzenlenebilir.
• Tur operatörü temsilcileri: 8 aya kadar çalışma izni muafiyeti vardır.
• Taşımacılık vizeleri: Gerekli belgeler ibraz edildiğinde 1 yıl süreli çok girişli vize alınabilir.
• Kazı, araştırma, film-belgesel: Kültür ve Turizm Bakanlığı ve ilgili kurumların izinleri gereklidir.

Türkiye’de Çalışma İzni Alma

• Yabancıların Türkiye’de çalışabilmesi ve ikamet edebilmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilen çalışma iznine sahip olmaları gerekir. Çalışma izni olmadan çalışmak yasadışıdır ve cezai yaptırımlara tabidir.

İzin Türleri

1. Geçici Çalışma İzni
   • İlk başvuruda en fazla 1 yıl Belirli bir işveren, işyeri ve pozisyona bağlıdır (sözleşme süresini aşamaz).
2. Süresiz Çalışma İzni
   • Uzun dönem ikamet iznine sahip olanlar veya en az 8 yıl yasal çalışma izni geçmişi olanlar başvurabilir.
   • Türk vatandaşlarına tanınan birçok haktan yararlanır (ilgili mevzuat çerçevesinde).
3. Bağımsız Çalışma İzni
   • Belirli mesleklere sahip profesyoneller için düzenlenir.
   • Değerlendirmede eğitim, deneyim, bilim/teknolojiye katkı, yatırım ve istihdama etkisi, şirket ortağıysa sermaye payı gibi kriterler dikkate alınır.

Başvuru Yöntemi

• Tüm başvurular E-İzin Sistemi üzerinden yapılır: https://ecalismaizni.csgb.gov.tr/eizin
• Her durumda gerekli belgeler: pasaport, fotoğraf, iş sözleşmesi (sisteme yüklenir).

1) Türkiye İçinden Başvuru

• En az 6 ay ikamet izni gerekir (Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü tarafından muaf tutulanlar hariç).
• Başvuru işveren tarafından yapılır.
• Yüklenecek belgeler:
  • İş sözleşmesi
  • Pasaport (Latin alfabesi değilse yeminli tercüme)
  • Diploma (ev hizmetleri için yalnızca en son okul beyanı yeterlidir)
  • Ticaret Sicil Gazetesi (son sermaye ve ortaklık yapısı)
  • Geçen yılın bilançosu ve kar/zarar tablosu (vergi dairesi veya YMM onaylı)
• Not: Çalışma izni, pasaport süresinin bitimine 60 günden önce başlatılamaz (6458 sayılı Kanun md. 23).

2) Yurtdışından Başvuru

• Başvuru, yabancının vatandaşlık/ikamet ettiği ülkedeki Türkiye büyükelçiliği/konsolosluğuna yapılır → 16 haneli referans numarası alınır → başvuru çevrim içi tamamlanır.
• Onay sonrası: Yabancı, ülkeye girişten itibaren 1 ay içinde ve çalışma izni başlangıcından itibaren en geç 6 ayda işe başlamak zorundadır. Aksi halde izin iptal edilir.

3) Uzatma Başvurusu

• Süre bitiminden 60 gün önce ve en geç izin bitmeden yapılmalıdır. Geç başvurular reddedilir.
• Onay süreleri: İlk uzatma için 2 yıl, sonraki uzatmalarda 3 yıl (aynı işverenle).
• İnceleme süresinde yabancı, izin bitiminden sonra 90 gün daha aynı iş ve işyerinde çalışmaya devam edebilir. Yeni izin eski iznin bitiminden sonraki gün başlar.

İşlem Süresi

• Eksiksiz başvurular 30 gün içinde sonuçlandırılır.
• Ek bilgi/belge talep edilirse, 30 günlük süre belgelerin yüklenmesinden sonra yeniden başlar.

Turkuaz Kart (Süresiz Çalışma + Aile İkameti)

• Akademik başarı, stratejik alanlarda uzmanlık, ihracat/istihdam/yatırım katkısı gibi kriterleri karşılayan nitelikli yabancılara verilir.
• İlk 3 yıl geçiş süreci olarak düzenlenir; bu süre sonunda başvuru üzerine süresiz hale getirilir.
• Eş ve bakmakla yükümlü olunan çocuklara da ikamet hakkı sağlar.
• Geçiş süresi bitmeden 180 gün önce başvurulmalı, aksi halde kart geçersiz hale gelir.

Faydalı Bağlantılar

• E-İzin Sistemi: https://ecalismaizni.csgb.gov.tr/eizin
• Başvuru kılavuzları: https://www.csgb.gov.tr/uigm/calisma-izni/basvuru-kilavuzlari/
• Süreç özeti: https://www.csgb.gov.tr/uigm/belgeler/izin-degerlendirme-sureci/
• Eski bilgi portalı: http://www.calismaizni.gov.tr/calisma-izni-hakkinda/calisma-izni-basvurusu/

Türkiye’de İkamet İzinleri

Türkiye’de yabancıların kalış amaçlarına göre farklı ikamet izin türleri düzenlenmektedir. Bu izinler Göç İdaresi Başkanlığı tarafından yönetilmekte olup, her biri belirli şartlara ve süre kısıtlamalarına tabidir.

1. Kısa Dönem İkamet İzni

En çok başvurulan izin türlerinden biridir. Araştırma yapmak, taşınmaz edinmek, ticari faaliyet kurmak, hizmet içi eğitim görmek, öğrenci değişim programına katılmak, turizm amaçlı kalmak, tedavi görmek gibi çok çeşitli nedenlerle verilir.

• Süre: Genel olarak en fazla 2 yıl, yatırımcılar ve KKTC vatandaşları için 5 yıla kadar.
• Şartlar: Kalış amacını belgelemek, geçerli sağlık sigortasına sahip olmak, adres bilgisini bildirmek gibi yükümlülükler.
• Red veya iptal: Şartların kaybolması, amacın dışında kullanım ya da sınır dışı kararları.

2. Aile İkamet İzni

Türk vatandaşlarının veya Türkiye’de yasal ikameti olan yabancıların eşleri ile çocuklarına verilir.

• Süre: Her seferinde en fazla 3 yıl, ancak destekleyicinin izin süresini aşamaz.
• Haklar: 18 yaşına kadar ilk ve ortaöğretim hakkı sağlar.
• Boşanma, ölüm gibi durumlarda aile ikametinden kısa döneme geçiş mümkündür.

3. Öğrenci İkamet İzni

Türkiye’de ilköğretimden üniversiteye kadar tüm öğrenciler başvurabilir.

• Süre: Eğitim süresiyle sınırlıdır.
• Haklar: Yükseköğretim öğrencileri çalışma izni alarak çalışabilir; lisans ve ön lisans öğrencileri için bu hak birinci yıldan sonra başlar.

4. Uzun Dönem İkamet İzni

Türkiye’de kesintisiz en az 8 yıl kalan yabancılara verilir.

• Süre: Süresizdir.
• Haklar: Türk vatandaşlarına tanınan birçok hakkı içerir; askerlik, seçme-seçilme gibi istisnalar hariç.
• İptal: Kamu düzeni veya güvenliğine tehdit oluşturma ya da uzun süre Türkiye dışında kalma.

5. İnsani İkamet İzni

Çocukların üstün yararı, sınır dışı kararının uygulanamaması, olağanüstü haller veya ülke menfaatleri gibi istisnai durumlarda verilir.

• Süre: Bakanlık onayıyla belirlenir, uzatılabilir.
• Şartlar: Diğer izinlerde aranan koşullar aranmaz.

6. İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzni

İnsan ticareti mağduru olduğu değerlendirilen yabancılara sağlanır.

• Süre: İlk etapta 30 gün, ardından en fazla 6 ay sürelerle uzatılabilir; toplam 3 yılı geçmez.
• Şartlar: Diğer izinlerdeki koşullar aranmaz.

Güvenilirlik ve Düzenleme

Türkiye’nin bankacılık sistemi, ulusal ve uluslararası standartlarla uyumlu güçlü bir düzenleyici çerçeveye sahiptir.

• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK): Bankaların faaliyetlerini düzenlemekte ve denetlemektedir.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB): Para politikalarını yürütmekte, fiyat istikrarını ve finansal istikrarı gözetmektedir.
• Sermaye Piyasası Kurulu (SPK): Sermaye piyasalarını düzenlemekte ve denetlemektedir.
• Borsa İstanbul (BIST): Hisse senedi, tahvil ve türev ürünleriyle uluslararası yatırımcılara açık bir piyasa sunmaktadır.

Bu kurumsal yapı, yatırımcılara şeffaflık, hukuki güvence ve öngörülebilirlik sağlamaktadır.

Çeşitlilik ve Alternatif Finans

Türkiye’nin finansal sistemi yalnızca geleneksel bankacılıktan ibaret değildir.

• Katılım bankacılığı (İslami finans): Faizsiz bankacılık esasına dayalı bu model, yatırımcılara alternatif finansman ve yatırım araçları sunmaktadır.
• Sukuk (kira sertifikaları): İslami tahvil benzeri ürünler, hem yerli hem de yabancı yatırımcılara çeşitlendirilmiş portföy imkânı sağlamaktadır.

Bu çeşitlilik, Türkiye’nin finansal sistemini daha esnek ve kapsayıcı hale getirmektedir.

Uluslararası Entegrasyon

Türkiye’nin bankacılık sektörü, küresel finans sistemiyle güçlü bir şekilde entegre çalışmaktadır.

• Yabancı sermayeli bankalar Türkiye’de faaliyet göstermektedir.
• Bankalar, uluslararası denetim ve muhasebe standartlarına uygun raporlama yapmaktadır.
• Türkiye, OECD, IMF ve Dünya Bankası gibi kuruluşların finansal şeffaflık kriterlerine uyum sağlamaktadır.

Bu çerçevede yatırımcılar, Türkiye’deki bankacılık işlemlerinde uluslararası standartlara uygun bir ortam bulmaktadır.